توضیح 8 - سقف کرومیت

توضیح 8

3 - یکی از مزایای عنوان شده در سقفهای کرومیت ریختن چند سقف باهم می‌باشد درصورتیکه اگر ساختمان دارای دیوار برشی باشد عملا نمی‌توان بیش از یک سقف را در یک مرحله بتن ریزی نمود. در چنین حالتی چه باید کرد؟

اولین نکته‌ای که باید در اینجا ذکر شود آنست که سقفهای کرومیت برای همه ساختمانها و با هر نوع سیستم سازه‌ای و هر نوع دهانه‌ای مناسب نمی‌باشد و در بسیاری از موارد حتی مقرون به صرفه نیز ممکن است نباشند. بنابراین در انتخاب نوع سقف خصوصا در مرحله طراحی اسکلت و حتی در مرحله طراحی معماری باید دقت کافی نمود و حتما از مشاوره در این امر کوتاهی ننمود. چنانچه سقف سازه‌ای کرومیت و سیستم مهاربندی جانبی آن دیوار برشی باشد عملا باید یک سقف به یک سقف بتن ریزی شود زیرا همراه با سقف باید دیوارهای برشی را بتن ریزی نمود و بستن دیوار برشی بیش از یک طبقه فعلا عملی و اصولی نیست. البته می‌توان تنها دیوارهای یک طبقه را بتن ریزی نمود و چند سقف را باهم بتن ریزی نمود و بتن را در نزدیک محل دیوار برشی قطع نمود اما این امر هم به لحاظ فنی توصیه نمی‌شود و هم در عمل باید برای بتن ریزی دیوارهای هر طبقه مجددا از بتن و پمپ و ویبره و ... استفاده نمود که احتمالا حتی مقرون به صرفه هم نخواهد بود.

در اینجا این نکته را نیز باید یادآوری کنیم که حتی در ساختمانهایی که سیستم مهاربندی جانبی آنها دیوار برشی است، بتن ریزی بیش از دو طبقه با هم آنهم در مواردی که زیربنای هر طبقه کم است خیلی توصیه نمی‌شود زیرا در صورت اجرای بیش از دو سقف با هم ایمنی اجرا به شدت کاهش پیدا خواهد نمود.

4 - چرا برخی تیرچه‌های کرومیت موجود در بازار بسیار سنگین و قوی ساخته می‌شوند؟

بد نیست به این نکته توجه داشته باشید که محاسبه تیرچه‌های کرومیت بسیار طولانی و وقت گیر و همراه با سعی و خطا انجام می‌شود بنابراین محاسبات تیرچه‌ها در عمل جز از طریق نرم‌افزار امکان پذیر نیست. لذا متأسفانه اکثر تولید کنندگان توان محاسبات تیرچه‌ها را ندارند و بنا بر احتیاط تیرچه‌ها را بسیار قوی‌تر از آنچه مورد نیاز است می‌سازند و باید گفت هزینه ضعف فنی خود را از جیب مشتریان پرداخت می‌نمایند. متأسفانه تعدادی از مهندسین نیز به این آفت دچار شده‌اند و چون نمی‌توانند به سازنده به جهت محاسبات اطمینان کنند لذا رضایت به تولید مقاطع سنگین‌تری می‌دهند. این مورد را می‌توان در نقشه‌های اجرایی سقفها که از سوی مشاورین و دفاتر فنی به کارفرمایان ارائه می‌شود نیز به وفور یافت. اما بدتر از همه آنست که چون فروش تیرچه‌ها بصورت کیلویی می‌باشد عده‌ای از سازندگان سودجو برای جلب مشتریان قیمت واحد فروش تیرچه را پایین می‌دهند و زمانی که مشتری جذب شد تیرچه‌ای با دو یا سه برابر وزن مورد نیاز و محاسباتی تولید کرده و می‌فروشندو از تولید تیرچه‌ها با هر ضخامت ورق و هر نوع میلگرد و نبشی هیچگونه ابایی ندارند

5 - آیا نرم افزاری برای طراحی تیرچه های کرومیت وجود دارد ؟
بله تنها نرم افزار محاسبه تیرچه‌های کرومیت که هم اکنون قابل دسترسی عموم است «نرم‌افزار جامع محاسبه تیرچه‌های کرومیت» با نام اختصاری KDS (مخفف Kormit Design Software) می‌باشد. نسخه اول این نرم افزار در سال 1385 به بازار عرضه شد و هم اکنون نسخه دوم آن موجود می‌باشد. این نرم افزار محصول شرکت پارس پی بوده و تنها نرم افزار ثبت اختراع شده در این زمینه می‌باشد.

6- نبش فوقانی در تیرچه‌های کرومیت باید از نوع فابریک باشد یا می‌تواند با نبشی از ورق نیز تولید شود؟

آنچه در اینگونه موارد مهم است نوع جنس فولاد مصرفی است. بنابراین چنانچه جنس نبشی مطابق با آئین نامه و نشریه 151 باشد می‌توان از آن استفاده نمود خواه از نوع فابریک باشد و خواه از جنس ورق با خم سرد. توضیح اینکه تنها نبشی فابریک موجود در کشور که دارای مشخصات مورد نیاز برای استفاده در ساخت تیرچه‌های کرومیت باشد، نبشی تولید فولاد مبارکه اصفهان است اما بدلیل تولید کم این نبشی‌ها، در اکثر شهرهای کشور یا موجود نمی‌باشد و یا در صورت وجود قیمتی بسیار بالاتر از انواع ورق و نبشی موجود در بازار دارد. بنابراین توصیه می‌شود سازندگان این نوع تیرچه‌ها از ورق فولاد مبارکه اصفهان و خم سرد جهت استفاده در نبشی فوقانی استفاده نمایند. درضمن مزیت دیگر استفاده از نبشی‌های ساخته شده از ورق آنست که طراح می‌تواند به دلخواه خود ابعاد و ضخامت نبشی را تغییر دهد مثلا می‌تواند نبشی با عرض بال 5/3 سانتیمتر درنظر بگیرد. دانستن این نکته نیز ضروری است که آنچه هم اکنون در اکثر پروفیل فروشی‌ها در اکثر نقاط کشور بعنوان نبشی 3 و 4 فابریک فروخته می‌شود ساخت کارگاههایی در شهرهای تهران، اصفهان، مشهد و ... است که از فولاد حاصل از ذوب آهن قراضه بدست می‌آید و به هیچ عنوان نباید در اعضای سازه‌ای مانند تیرچه‌ها استفاده شود. شناسایی این نوع نبشی‌ها از نبشی فولاد مبارکه تنها از متخصصان برمی‌آید زیرا تنها اختلافی جزئی در شکل سطح مقطع دارند. گاهی نیز نبشی‌های مرغوب دیگری در بازار یافت می‌شود (مانند نبشی ساخت کارخانه پروفیل ساوه) اما وزن این نبشی‌ها سبک است و از آنجا که محاسبات تیرچه‌ها (در صورت فرض بر استفاده از نبشی فابریک) عموما بر اساس جداول اشتال (stahl) صورت می‌پذیرد لذا استفاده از این نبشی‌ها موجب ضعیف شدن بال فوقانی تیرچه‌ها می‌گردد.

7 - محاسن و معایب استفاده از بلوکه پلی استایرن در سقفهای کرومیت چیست؟

از آنجا که بلوکه پلی استایرن دارای وزن بسیار کمی می‌باشد سقف حاصله وزنی سبک خواهد داشت و بنابراین وزن فولاد مصرفی در اسکلت و فونداسیون کاهش خواهد یافت البته این امر تنها زمانی اتفاق می‌افتد که از ابتدا مهندس محاسب محاسبات سازه را بر اساس استفاده از بلوکه پلی استایرن انجام دهد. اما استفاده از این بلوکه‌ها معایبی نیز دارد. اکثر بلوکه‌های پلی استایرن آتش می‌گیرند و اکثر فروشندگان این بلوکه‌ها نوع معمولی را بجای نوع نسوز ارائه می‌دهند. همچنین قیمت این نوع بلوکه‌ها نسبتا بالاست و قیمت سقف تمام شده را افزایش می‌دهد اما شاید مهمترین نکته در مورد استفاده از بلوکه پلی استایرن اینست که در سقفهایی که با این بلوکه کار شده‌اند بعد از سفید کاری سقف ترکها در کنار بلوکه‌ها و در طول تیرچه ایجاد می‌شوند. این ترکها احتمالا بخاطر اختلاف ضریب انبساط حرارتی بلوکه پلی‌استایرن با تیرچه‌ها (اعم از کرومیت یا بتنی) می‌باشد.

8 - در مواردی دیده شده است که تیرچه‌های کرومیت نزدیک تکیه‌گاه از زیر شکم داده است. علت این امر چیست؟

عوامل مختلفی می‌تواند باعث این افت شود که به اختصار می‌توان به چند مورد اشاره نمود :

الف) شکستن جوش زیگزاگها بدلایل مختلف از جمله عدم جوش پذیری میلگرد زیگزاگ یا نبشی فوقانی و یا ناکافی بودن طول جوش زیگزاگ.

ب) در مورد تیرچه‌های بالای 2 متر تیرچه ورق نری (برشگیر) ندارد و یا طول ورق برشگیر کم است.

ج) به هنگام اجرا تیرچه بعلت بلند بودن کوتاه شده است و به زیگزاگ و ورق نری آسیب وارد شده و مجددا به درستی ترمیم نشده است.

د) بال فوقانی تیرچه به پل جوش داده شده است بنابراین تیرچه دارای کمانش موضعی شده است.

ه) بار طراحی کمتر از بارگذاری واقعی (به هنگام بتن ریزی) بوده است و تیرچه ضعیف است.

9 - آیا در کناره کش ها تیرچه لازم است یا خیر؟

پاسخ این سؤال به نحوه محاسبه کشها برمی‌گردد. چنانچه محاسب در طراحی کش بارگذاری با عرض حدود 75 سانتیمتر در نظر گرفته باشد و یا کش بتواند عرض بارگیر فوق را تحمل کند، در کنار کشها تیرچه لازم نیست.

10 - آیا استفاده از آرماتور در تولید تیرچه به منظور تقویت بال فوقانی یا تحتانی مشکلی ندارد؟

چنانچه فولاد میلگردها قابلیت جوشکاری مورد نظر آئین نامه را داشته باشد می‌توان همانند سایر اجزای تیرچه از آن استفاده نمود و از این جهت تفاوتی میان ورق و میلگرد وجود ندارد.

- چگونه می‌توان میلگرد با قابلیت جوش مناسب را تشخیص داد؟

بطور کلی میلگردهای موجود در بازار را می‌توان به چند دسته به شرح زیر تقسیم نمود :

الف) میلگردهای دسته دوم :

این میلگردها آنهایی هستند که قبلا در جای دیگری بکار گرفته شده اند و سپس مجددا دمونتاژ شده و برای فروش به بازار عرضه می شود. مسلما از این نوع میلگردها نباید در اعضای سازه‌ای استفاده نمود. این میلگردها را می‌توان از ظاهر ناصاف و مخدوش و زنگ زده آنها براحتی شناسایی نمود.

ب) میلگردهای ذوبی:

این گروه از میلگردها از ذوب نمودن آهن قراضه و قطعات مستعمل بدست می‌آید. استفاده از این نوع میلگردها در اعضای سازه ای و تولید تیرچه بدلیل نداشتن مشخصات فنی مناسب و عدم جوش پذیری کافی می تواند کاملا خطرآفرین باشد. با کمی دقت در ظاهر این نوع میلگردها می‌توان آنها را شناسایی نمود. رنگ این میلگردها در بعضی نقاط متمایل به سرخ می‌باشد همچنین اغلب در سطح آنها می‌توان ترکها را مشاهده نمود. همچنین در اطراف شیار این میلگردها در بعضی نقاط می‌توان پلیسه و فولاد اضافی را مشاهده کرد. بعضی از این میلگردها آنقدر بی کیفیت هستند که قبل از بهره برداری و یا در اثر خم کردن ترکهای عمیق می‌خورند. این عیوب در تصاویر زیر نشان داده شده است.

ج) میلگردهای وارداتی:

گهگاه بدلیل ناکافی بودن تولید داخلی و یا به دلایل دیگر میلگرد از کشورهای دیگر مانند روسیه ، چین ، قزاقستان و ... وارد کشور می‌شود. این نوع میلگردها هیچگونه شناسنامه فنی ندارند و هیچگونه نظارتی بر کیفیت آنها نمی‌شود و تنها بدلیل اینکه اندکی ارزانتر هستند مورد استفاده فراوان قرار می‌گیرند. اما این میلگردها را نیز بدلیل عدم حصول اطمینان از کیفیت به هیچ عنوان نباید در اعضای سازه‌ای و ساخت تیرچه‌ها مورد استفاده قرار داد. بعضا آنقدر کیفیت این میلگردها پایین است که مشاهده شده است که بر اثر خم کردن آن با شعاع قوس مناسب مانند چوب خشک ترد شکن شده است. بعضی از میلگردهای وارداتی طولی کمتر از 12 متر دارند (مثلا 11.80 متر) اما برای حصول اطمینان از وارداتی بودن جنس معمولا اگر از فروشندگان معتبر میلگرد سؤال نمایید به نتیجه مورد نظر خواهید رسید.

د) میلگردهای تولید کارخانجات معتبر داخلی

بدون شک مرغوبترین میلگردها میلگردهای شناسنامه دار ساخت کارخانجات داخلی می‌باشند و از میان آنها ذوب آهن اصفهان دارای مرغوبترین نوع فولاد و میلگرد می‌باشد. توصیه مؤکد آنست که تنها از این نوع میلگردها در سازه و نیز ساخت تیرچه‌ها استفاده نمایید. بر روی بندل این میلگردها شناسنامه فنی میلگردها نصب می‌گردد و می‌توان با توجه به آن این نوع میلگردها را شناسایی نمود. اما باید توجه داشت که میلگردهای تولید داخل هم اکنون در سه گروه A1,A2,A3 تولید می شود.میلگردهای گروه A1 که از جنس فولاد نرم هستند معمولا به شکل صاف (بدون آج) تولید می‌شوند و بدلیل نداشتن آج کاملا قابل تشخیص می‌باشند. اما میلگردهای A2 (نیمه سخت) و A3 (سخت) هردو آجدارند. نکته مهم آنست که استفاده از میلگردهای A3 بدلیل جوش پذیری کم در ساخت تیرچه‌های کرومیت ممنوع است فقط استفاده از میلگردهایA1 (صاف) و A2 (نیمه سخت) در ساخت تیرچه ها مجاز است.اما استفاده از میلگردهای A1 بدلیل قیمت بالا توجیه اقتصادی ندارد بنابراین تنها میلگرد مناسب برای استفاده در تیرچه‌های کرومیت میلگرد نوع A2 ساخت کارخانجات معتبر داخلی می‌باشد. اما سؤال اساسی اینست که چطور می‌توان میلگرد A2 را از A3 تشخیص داد؟ همانطور که گفته شد معتبرترین راه مراجعه به برچسب فنی نصب شده بر روی بندل میلگردها می‌باشد اما را ساده‌تری نیز وجود دارد. بدقت به آج میلگرد نگاه کنید. چنانچه آج میلگردها به شکل یا باشد میلگرد از نوع A3 و چنانچه آج میلگرد به شکل فنری باشد میلگرد از نوع A2 می‌باشد.

12 - آیا استفاده از کلاف عرضی (ریپ) در سقفهای کرومیت ضروری است؟ کلافهای میانی چه مشخصاتی باید داشته باشد؟

بلی مطابق با نشریه 151 درتمام دهانه‌ها (حتی زیر 3 متر) اجرای کلاف میانی ضروری است. مطابق این نشریه تا دهانه 5/5 متر حتما باید از یک کلاف میانی استفاده شود و در دهانه‌های بیش از آن باید از تعداد کلافهای میانی بیشتری استفاده نمود. فواصل دو کلاف میانی نباید از 5/2 متر بیشتر باشد و حداقل سایز آرماتور کلاف میانی دو عدد میلگرد 12 است. عرض کلاف میانی حداقل 10 سانتیمتر باید باشد اما در دهانه‌های کوچکتر از 3 متر تنها کارگذاری میلگرد کلاف میانی کافی است و می‌توان بلوکه‌ها را به میلگرد کلاف میانی چسباند. نوع میلگردهای کلاف میانی می‌تواند نرم (A1) یا نیمه سخت (A2) باشد و نمی‌توان از میلگردهای سخت (A3) در کلافهای میانی استفاده نمود. در هر صورت بهتر است مطابق شرایط نشریه 151 در مورد ریپ ها ، موضوع جدی تر گرفته شود .

اجرای بسیار بد کلافهای میانی توسط مجریان سود جو :